Climate Action Summer School

door Bram van Reemst naar Brams vitrine-overzicht

Heb je in juli ook een uitnodiging als JMA-lid gekregen voor de 'Climate Action Summer School' van Milieudefensie? Het was de moeite waard hier op in te gaan, want de 'zomerschool' bood een fijne combinatie van kennis en actie(viteit) in een internationaal gezelschap.

Nog steeds heerst veel onzekerheid over de klimaatveranderingen. Het weekend begon daarom met een algemene lezing van klimaatonderzoeker Ronald Hutjes van de Universiteit Wageningen. Met grafieken en dia's liet deze zien dat de temperatuurstijging de laatste decennia sterker is en sneller gaat dan ooit tevoren, en voor een aanzienlijk deel alleen door het broeikaseffect verklaard kan worden.
      Een collega, Arnold van Vliet, vertelde vervolgens over veranderingen in de natuur als gevolg van het broeikaseffect. Zo noemde hij verschillende subtropische soorten die tegenwoordig ook in Nederland voorkomen. Ook verschuiven allerlei tijdstippen in de natuur, zoals groeiseizoen en vogeltrek. Van Vliet organiseert het project "De Natuurkalender" om deze veranderingen met hulp van duizenden vrijwilligers beter in kaart te brengen, en tegelijk het bewustzijn over de klimaatveranderingen te vergroten. De vraag rees natuurlijk of mensen de klimaatverandering niet juist leuk zullen vinden, als daardoor de planten eerder gaan bloeien...

Na dit inleidende programma waren allerlei parallelle workshops te volgen. Zo volgde ik een interessante workshop over emissiehandel, door sommigen gezien als dé oplossing voor het probleem. Anderen vinden emissiehandel moreel onjuist, omdat je hiermee 'slecht gedrag' kunt afkopen. Volgens Lidija Živčič van het internationale Climate Action Network kan emissiehandel in principe wel helpen, maar kennen de EU-regeringen, in de plannen die nu voorbereid worden, veel te grote quota toe aan de bestaande industrie. Bovendien blijven belangrijke sectoren als de transportsector voorlopig buiten schot.
      Toen vertegenwoordigers van Carbon Trade Watch harde noten kraakten over emissiehandel, verzuchtte iemand uit Bulgarije dat het de enige manier is om een geldstroom naar Oost-Europa te krijgen voor energiebesparingsprojecten, of het nou moreel juist is of niet. Aan de andere kant komt zulk geld niet altijd goed terecht: iemand van Carbon Trade Watch beschreef een schrikwekkend project in Brazilië, waar eucalyptusplantages 'carbon credits' opleveren voor de bestrijding van het broeikaseffect, maar intussen wel al het water in de omgeving opslurpen en zo een 'groene woestijn' vormen.
      Gerie Jonk van JMA verzorgde een wat praktischer workshop: een energie-inspectie van het buurthuis waar we verbleven. Er viel nog wel wat te verbeteren, maar de sympathieke beheerders beloofden bij de aanstaande renovatie onze tips ter harte te nemen. Nadat we een mooi rapport voor hen hadden gemaakt, deden we nog een 'kopspijkerquiz' met vragen over energieverbruik.
      Erg leuk was de Loesjeworkshop ("Getting your slogan right"). Van tevoren kon ik me niet voorstellen een goede, Loesjeachtige leus te kunnen bedenken, maar Loesje blijkt een uitgekiende warming-up-techniek te hebben die de creativiteit in alle deelnemers losmaakt. Een belangrijk element van de Loesjewerkwijze is om je ideeën op een vel papier te zetten en dat vel steeds naar links door te geven, zodat ieder op elkaars suggesties kan voortborduren.
      Er waren nog verschillende andere boeiende workshops: een vergelijking van klimaatbeleid en milieubeweging in verschillende Europese landen; hoe het Rode Kruis inspeelt op de toename van natuurrampen; demontabele constructies om spandoeken aan op te hangen (dankbaar gebruikt op 2 oktober); kernenergie; het plannen van acties; publiciteit.

De zomerschool had niet voor niets 'Action' in de naam, want het hoogtepunt was de grote vlottenactie op zaterdag. We moesten vroeg op, maar lang niet zo vroeg als de voorbereiders van deze actie. In een lieflijk natuurgebiedje aan de Maas met paarden lagen stapels pallets, tonnen en balken klaar — per vlot negen van elk. Met veel touwen en riemen maakten we die stevig aan elkaar vast, zodat acht vlotten ontstonden. Het was behoorlijk aanpoten, maar uiteindelijk konden we te water gaan, en in een lange sliert voeren we stroomafwaarts naar het conferentiecentrum, waar de EU-milieuministers bijeen waren. (Het was wel zo symbolisch geweest als we het hele eind geroeid hadden, maar Van Geel stond op ons te wachten, dus gaf een motorboot ons wat meer vaart.) We hadden kruiken vol handtekeningen ("messages in a bottle") bij ons die we daar aan Van Geel en zijn Zweedse collega overhandigden.
      's Avonds was er feest (met onder andere de op zonneënergie draaiende 'Groovy Movie Show' en een zéér theatrale koperband), maar voor het zover was kregen we te maken met een heftig en toepasselijk noodweer. Toen de ergste storm over was en we ons buiten waagden, lagen de straten bezaaid met takken en halve en hele bomen.

      Het weekend werd zondags afgesloten met een brede discussie of de milieubeweging wel iets voor elkaar weet te krijgen op klimaatgebied. En wat is de beste methode? Vertegenwoordigers van Friends of the Earth Europe, Climate Action Network en GroenFront vertelden over hun werkwijze. De laatste riep nogal wat negatieve reacties op. Een Sloveense vertelde dat de regering in haar land niet meer met de milieubeweging wil praten sinds radicale activisten een keer een parlementszitting hadden verstoord. Ook in Nederland zijn de resultaten maar mager, maar in Engeland is een groot wegenbouwplan succesvol getorpedeerd door GroenFront-acties. De slotconclusie van de discussie was helaas tamelijk somber: de milieubeweging doet haar best, maar het is lang niet genoeg om de klimaatverandering bijtijds te stoppen.


Een eerdere versie van dit artikel is verschenen in de Groene Golf (ledenblad JMA) 2004 nr. 6.

Webverwijzingen:

Algemene informatie van Milieudefensie over de Summerschool
Presentaties gehouden op de Summerschool
Foto's van de Summerschool

De Natuurkalender

Climate Action Network (CAN): internationaal samenwerkingsverband van milieuorganisaties die zich met het klimaat bezighouden; georganiseerd per werelddeel; in Europa bestaat CAN Europe voor de EU-landen en CAN-CEE voor Midden- en Oost-Europa.

Carbon Trade Watch: project van het in Amsterdam gevestigde Transnational Institute, een internationaal kritisch onderzoeksinstituut.

Friends of the Earth Europe: Brusselse vestiging van het netwerk waar Milieudefensie bij hoort.